Từ những năm đầu của thập niên 2000, Việt Nam đã tiến hành xuất khẩu lao động vào thị trường Đài Loan. Việc xuất khẩu lao động là một trong những giải pháp về nguồn lao động và mang đến hiệu quả kinh tế tại thời điểm đó. Đồng thời, nguồn lao động nhập cư góp phần hỗ trợ Đài Loan trước nguy cơ nguồn nhân lực đang bị già hoá. Theo Bộ Lao động Đài Loan, lao động nhập cư tại Đài Loan tính đến tháng 3 năm 2020 có khoảng 71.900 người, trong đó Indonesia có 27.900 (chiếm 27.9%), Philippines có 15.900 (chiếm 22.1%), Việt Nam có 27.900 (chiếm 30.8%) và các quốc gia khác có 50.900 (chiếm 8.2%).

Từ khoảng cuối tháng 2 năm 2020, làn sóng Covid lan tràn mạnh mẽ từ Vũ Hán - Trung Quốc đến các nước trong khu vực châu Á, mạnh mẽ vượt qua đại dương đến các nước phương Tây như Anh, Pháp, Ý,... 

Làn sóng Covid này đã khiến nền kinh tế của nhiều quốc gia điêu đứng, ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của người dân trên toàn cầu. Mặc dù việc khống chế dịch ở Đài Loan tốt hơn nhiều nơi khác, nhưng dịch bệnh cũng ảnh hưởng ít nhiều đến doanh thu của phần lớn các doanh nghiệp. Đặc biệt là việc bùng dịch vào tháng 5/2021 tại Đài Bắc và Tân Bắc khiến Đài Loan phải nâng mức cảnh báo dịch bệnh ở cấp 3, thực hiện nhiều biện pháp mạnh tay để hạn chế lây lan dịch bệnh. Do đó, nhiều hộ kinh doanh cá thể, cửa hàng, quán xá phải đóng cửa, không có doanh thu, nhiều lao động thiếu đi việc làm.

Số liệu cập nhật ngày 22/06/2021 về số ca nhiễm mới và tử vong của Việt Nam, Indonesia, Philippines, Thái Lan, Đài Loan.

 (Nguồn: Trung tâm Chỉ huy phòng chống dịch bệnh Đài Loan)

Sau 2 tháng từ ngày bùng dịch lần thứ 4, khi Đài Loan nâng  mức độ cảnh báo dịch bệnh lên cấp độ 3. Ngày 23/06/2021, Bộ trưởng Bộ Y tế Đài Loan - ông Trần Thời Trung chính thức thông báo Đài Loan vẫn duy trì cảnh báo nguy hiểm mức độ 3 và kéo dài thời gian giãn cách xã hội đến 12/07/2021. Điều này đồng nghĩa với việc sẽ phát sinh nhiều bất tiện về cuộc sống, thiếu việc làm; không chỉ ảnh hưởng đến những người bản địa, mà còn ảnh hưởng lớn đến cộng đồng lao động nhập cư tại Đài Loan. Nhiều cuộc thảo luận không hồi kết đã diễn ra về sự ảnh hưởng của Covid-19 đến công việc, cuộc sống của người lao động. 

Phần lớn các công ty, xưởng sản xuất đều cắt giảm giờ làm của người lao động nhập cư, thậm chí có những công xưởng hoàn toàn không có việc làm. Hoạt động sản xuất ngừng trệ hoàn toàn dẫn đến nhiều hệ lụy như người lao động nhập cư không có việc làm, bỏ trốn ra ngoài trở thành lao động bất hợp pháp. Những năm gần đây, tệ nạn xã hội gia tăng, trị an đi xuống khiến một bộ phận người bản xứ khi nhắc đến lao động nhập cư là lo lắng, e dè.

Sự việc người nhập cư không có việc làm do Covid-19 mà tác giả đã được chứng kiến, người lao động nhập cư không có việc làm dẫn đến chơi bời, hút chích, rượu chè, cá độ và bị những người bất hợp pháp bắt cóc và tống tiền. Không có công ăn việc làm, trốn ra thành lao động bất hợp pháp, trốn ra khỏi vòng bảo vệ về an toàn tính mạng và quyền lợi con người từ chính phủ Đài Loan.

Do dịch bệnh, nhiều công xưởng không có việc làm, chúng ta cần đặt ra câu hỏi người lao động sẽ làm gì? Giải pháp là gì? Mặc dù có nhiều công ty môi giới hỗ trợ lao động làm giấy tờ chuyển chủ nhưng lợi bất cập hại, sự luân chuyển về nơi làm việc và chỗ ở của một lượng lớn người lao động gây khó khăn không nhỏ trong việc khống chế dịch bệnh. Bắt đầu từ ngày 6/6/2021, Bộ Lao động Đài Loan chính thức có công văn tạm dừng chuyển chủ cho những lao động hết hạn hợp đồng, hoặc những công xưởng lao động không có việc làm. Đồng thời ra chỉ thị người lao động nhập cư tạm thời không được thay đổi địa chỉ cư trú trong thời gian này cho đến khi nhận được thông báo mới nhất.

(Ảnh: tác giả cung cấp)
 

Trong tình trạng ấy, một lượng lớn lao động không có việc làm tìm cách làm những công việc làm thêm bên ngoài, như làm ruộng, bốc vác, xây dựng hoặc những công việc ngoài trời nặng nhọc. Khi phía Bắc Đài Loan bùng dịch nghiêm trọng, nguồn lao động này di chuyển xuống khu vực miền Trung, miền Nam Đài Loan, sự dịch chuyển này gây hoang mang cho nhiều người. Đây cũng là một trong những lý do tại sao nhiều người bản địa nhìn thấy lao động nhập cư trong thời gian này lại thấy sợ hãi và coi họ như nguồn lây Covid-19.

Dạo gần đây chúng ta thường hay nghe thấy một câu nói đùa rằng  “Hãy xem người đối diện bạn là F0”. Đùa mà thật, thật mà đùa. Một trong những giải pháp trong phòng chống dịch đó là tuyên truyền, mạng xã hội hiện đại là một kênh thông tin truyền thông tuyên truyền phòng chống dịch hiệu quả, nhưng nó cũng mang đến những tác dụng phụ. Đó là gây hiểu lầm, gây mâu thuẫn giữa những người lao động nhập cư đang bám trụ giữa xứ người trong cơn loạn lạc và người dân bản địa.

Khi thấy những lời lẽ “tuyên truyền” như vậy, nhiều người dân Đài Loan đều bày tỏ thái độ: Không thể chấp nhận được. Điều chúng ta cần làm trong mùa dịch là chung tay với cộng đồng, với chính phủ thực hiện những giải pháp hoặc đưa ra những phương án khắc phục giảm nhẹ sự ảnh hưởng của Covid-19 đến cuộc sống thường nhật, chứ không phải “ đổ lỗi” cho một bộ phận thấp cổ bé họng.

Rất nhiều người lao động Việt Nam thời điểm này nhắn tin cho môi giới với những dòng chua xót “lao động nhập cư phải chi trả toàn bộ chi phí khi bị lây nhiễm và bồi thường cho những người lây nhiễm từ mình. Vậy còn những người lây nhiễm cho tụi em thì sao?”

“Tại sao lao động người Đài được phép ra ngoài mua lương thực, đồ dùng sinh hoạt cần thiết mà tụi em thì không? Trong khi Đài Loan nằm trong mức cảnh báo cấp độ 3, nghĩa là khi giãn cách xã hội người dân hạn chế ra ngoài khi không có việc cần thiết chứ không phải là phong tỏa toàn xã hội”.

(Ảnh: tác giả cung cấp)

Nhiều chủ sử dụng lao động hoang mang, lo lắng, cấm cản lao động ra ngoài, thậm chí là giam lỏng. Thay vì hoảng loạn, giá như có nhiều sự đồng cảm và nhẫn nại, bao dung để bao bọc đồng loại của mình, định hướng cho họ cách bảo vệ chính mình và người người xung quanh, chứ không phải đi bới móc, đổ lỗi cho họ.
Tuy nhiên, ở đâu cũng có người này người khác. Vẫn có những câu chuyện tốt đẹp về những tấm lòng của những người Đài Loan với những lao động nhập cư trong mùa dịch này. Nhìn qua lăng kính của sự thiện lương, đó là chủ sử dụng lao động giúp đỡ người lao động nhập cư, làm sao để giải quyết vấn đề lương thực trong mùa dịch, hướng dẫn làm sao để mua khẩu trang lúc khẩu trang khan hiếm. Chuẩn bị cồn, thuốc tẩy, thuốc khử khuẩn để lao động xịt khử khuẩn kí túc xá, chuẩn bị nhiệt kế để hàng ngày đi làm, tan làm người lao động đều có thể tự đo thân nhiệt.

Giữa đất khách quê người, ngôn ngữ bất đồng, không phải ai cũng có đủ kiến thức để tự bảo vệ mình và bảo vệ cho người khác. Cần thiết có sự hỗ trợ trước hết từ chủ sử dụng lao động, công ty môi giới trực tiếp quản lý lao động. Lao động nhập cư thiệt thòi đủ mọi mặt; có nhiều ký túc xá với môi trường ở chật chội, đông đúc, ẩm thấp - dễ sản sinh bệnh tật. Bởi vậy, hãy cảm thông và hỗ trợ họ, ra những hướng dẫn, những giải pháp để giúp họ vượt qua đại dịch này, để họ thấy họ không bị phân biệt đối xử, bị kỳ thị và cô độc. 

Đại dịch cũng giống như thiên tai, giống như một thử thách về sự sinh tồn của thượng đế xuống trái đất này. Hãy giúp đồng loại của mình vượt qua đại dịch này bằng tình thương, lòng bác ái. Bất cứ ai cũng đều có khát khao được sống tốt đẹp hơn mạnh khoẻ hơn. Đừng bỏ rơi nhau trong đại dịch. Cơn bão rồi sẽ có lúc qua, đại dịch rồi sẽ có một ngày kết thúc chỉ cần đồng loại đồng lòng. Không ai là kẻ bị bỏ lại, hãy cứ tin rồi sau màn đêm sẽ là bình minh rực rỡ.

Với tình hình ca nhiễm ngày càng giảm trong thời gian gần đây, nhiều nơi đã được nới lỏng giãn cách, hi vọng các công xưởng trở loại hoạt động bình thường, và những người lao động được trở lại những công việc ổn định như trước khi dịch bùng phát.