Nghiên cứu thị trường (Market Research) là một hoạt động nhằm cung cấp cái nhìn tổng quan nhất về một thị trường nhất định, đối với các yếu tố liên quan đến nhu cầu, niềm tin và hành vi của khách hàng mục tiêu. Những thông tin này sẽ có tác dụng to lớn và đóng vai trò quan trọng trong quá trình ra quyết định của doanh nghiệp trong hoạt động đầu tư vào một thị trường mới, thay đổi chiến lược sản phẩm, hay phát triển sản phẩm mới, nhằm có thể tối đa hóa những nguồn lực hiện có và  tối thiểu hóa rủi ro. 

Hoạt động nghiên cứu thị trường bao gồm một quá trình chặt chẽ và logic từ xác định mục tiêu và vấn đề tiếp cận, lựa chọn phương pháp nghiên cứu, thiết kế và chuẩn bị công cụ nghiên cứu, thu thập thông tin dữ liệu, tổng hợp và phân tích dữ liệu, từ đó, đưa ra những nhận định, đánh giá về vấn đề đang được nghiên cứu. Với kết quả đầu ra là những thông tin mang tính chuẩn xác và đáng tin cậy, hoạt động nghiên cứu thị trường giúp doanh nghiệp có thể giảm thiểu những rủi ro trong hoạt động kinh doanh, đồng thời có thể hỗ trợ quá trình định hướng, xây dựng chiến lược marketing nói riêng, và chiến lược kinh doanh một cách hiệu quả, đặc biệt là khi các doanh nghiệp muốn đầu tư, mở rộng hoạt động ở một thị trường mới. 

Tùy theo mục tiêu và thông tin muốn thu thập, mà phương pháp định tính hoặc phương pháp định lượng sẽ được triển khai trong quá trình thực hiện nghiên cứu thị trường. Các phương pháp thu thập dữ liệu khác nhau, nhằm có được những dữ liệu tốt nhất cho quá trình phân tích. Tiêu biểu có thể kể đến các phương pháp định tính như phỏng vấn nhóm, phỏng vấn sâu, nhân học, các phương pháp định lượng như khảo sát, thử nghiệm. Tùy vào loại dữ liệu thu thập được (dữ liệu sơ cấp hay dữ liệu thứ cấp, dữ liệu định tính hay định lượng), các chuyên viên nghiên cứu thị trường sẽ áp dụng những công cụ phân tích thích hợp, hiệu quả để có thể có được những thông tin chất lượng và giá trị. Chắc chắn đã có lần các bạn nhận được một bảng khảo sát trực tuyến, hay một lời phỏng vấn cho một sản phẩm, hay dịch vụ nào đó. Đây chính là một trong vô số công việc, mà một chuyên viên nghiên cứu thị trường phải thực hiện.  

Chuyên viên nghiên cứu thị trường - Những chiến binh thầm lặng trong hoạt động marketing. 

Có thể phần nào hình dung được công việc nghiên cứu thị trường đòi hỏi người thực hiện phải có cả sự nhanh nhạy, nhạy cảm với các thông thị trường và cũng đòi hỏi một tư duy logic, lập luận sắc bén, chính xác, cùng với những kỹ năng công việc đặc thù, chuyên nghiệp. 

Một chuyên viên nghiên cứu thị trường sẽ là người trực tiếp chịu trách nhiệm trong việc thực hiện các hoạt động, từ lập kế hoạch, thu thập dữ liệu, phân tích dữ liệu, lập báo cáo, truyền đạt thông tin để doanh nghiệp có thể nắm bắt được thông tin của thị trường. phục vụ cho quá trình ra quyết định của doanh nghiệp. Với vai trò quan trọng nhưng hết sức áp lực này, một chuyên viên nghiên cứu thị trường, dù đảm nhiệm và thực hiện công việc nào, theo phương pháp định tính hay định lượng cũng cần phải có những kiến thức vững vàng và kỹ năng nghề nghiệp sắc sảo. Những kiến thức nền tảng liên quan đến marketing hay kinh doanh là yếu tố cần thiết, nhưng yếu tố quan trọng hơn hết, đó là khả năng tự học, tự trau dồi kiến thức liên tục và nhanh nhạy nắm bắt sự thay đổi liên tục của thị trường. Một nhân viên nghiên cứu thị trường cho một sản phẩm y tế hay máy móc công nghiệp, chắc chắn sẽ nên có những hiểu biết căn bản về các sản phẩm đó. 

Với sự khắt khe trong yêu cầu của công việc và giá trị thông tin cung cấp, chuyên viên nghiên cứu thị trường phải có khả năng làm việc với môi trường áp lực cao, với khả năng đảm nhiệm nhiều vai trò khác nhau. Những kỹ năng về phân tích số liệu, tư duy logic, quản lý thời gian, làm việc nhóm hay kỹ năng giao tiếp, trình bày vấn đề,… sẽ là những kỹ năng cốt lõi và cần phải tích lũy rèn luyện trong suốt quá trình thực hiện công tác. Khả năng ngoại ngữ cũng sẽ là một yếu tố then chốt đối với sự thành công của công việc, đặc biệt là trong quá trình toàn cầu hóa và quốc tế hóa mạnh mẽ như hiện nay.

Tôi vẫn nhớ câu chuyện của cô bạn hồi Đại học, người đã có hơn 10 năm kinh nghiệm lăn lộn với công việc nghiên cứu thị trường. Buổi sáng ngồi uống café với tôi, sau đó, cô ấy đã ra sân bay cùng với một thùng tài liệu để ra Hà Nội thực hiện một cuộc khảo sát thị trường ở khu vực phía Bắc. Chiều hôm ấy, cô ấy nhắn tin đang bay về Cần Thơ để thực hiện một cuộc phỏng vấn nhóm khác cho một dự án về thị trường Đồng Bằng Sông Cửu Long. Cô ấy kể rằng, việc viết báo cáo trong lúc chờ máy bay, hay trên máy bay là hết sức bình thường. Nhưng lúc nào cô cũng giữ một phong thái bình tĩnh, tự tin, chuyên nghiệp và xinh đẹp. Tôi hỏi, công việc có quá áp lực và thử thách không? Cô trả lời, mỗi công việc đều có cơ hội và áp lực riêng. Khi còn thấy công việc thú vị và còn có thể học hỏi và phát triển thì ngại gì không dấn thân. Cô cũng chính là một trong những nguồn cảm hứng để tôi thực hiện chuỗi bài viết này.

Một số công ty Nghiên cứu thị trường hàng đầu tại Việt Nam hiện nay: Công ty nghiên cứu thị trường Nielsen, Công ty nghiên cứu thị trường Kantar, Công ty Tư vấn Quản lý OCD, Công ty dịch vụ nghiên cứu thị trường Việt Nam Q&Me, Công ty nghiên cứu thị trường Cimigo,…